Eş Anlamlı(Anlamdaş) Kelimeler
Örnekler: Kıymet-değer, cevap-yanıt, yıl-sene, deprem-zelzele, konuk-misafir, metot-yöntem, eylem-fiil, araç-vasıta, uygarlık-medeniyet, olanak-imkan, ivedi-acele, fakir-yoksul, imtihan-sınav, mesele-sorun, kelime-sözcük; abide-anıt, adalet-hak, ara-fasıla, acele-çabuk, adet-sayı, aşk-sevgi, acemi-toy,baş-kafa,akıl-us, beyaz-ak, aleni-açık, ün-şöhret,arzu-istek, asır-yüzyıl, idare-yönetim, buluş-icat, anne-valide, amaç-gaye, aş-yemek, kırmızı-al, duygu-his, hasret-özlem
Bazı durumlarda anlamdaş yani eş anlamlı kelimeler, birbirinin yerini tutamaz.
Örnek: "Kara bahtlı" kelime grubunda kara kelimesinin yerine siyah kelimesi kullanılamaz. Çünkü iki kelimenin kökeni ne olursa olsun anlamdaş, yakın olabilmesi için aynı anlam özelliğini taşımaları gerekmektedir.
Eş anlamlı sözcükler, dilimize yabancı dillerden giren sözcüklerin Türkçedeki karşılıkları ile kurdukları ilişkiden doğmuşlardır.
Örnekler: kara-siyah, mektep-okul, talebe-öğrenci, pay-hisse, doktor-hekim, savaş-harp, anne-valide, ak-beyaz, duygu-his, hız-sürat, hasret-özlem, ün-şöhret, istek-arzu, misafir-konuk, buluş-icat, barış-sulh, okul-mektep, sade-yalın, amaç-gaye, kırmızı-al, aş-yemek, ad-isim, ilave-ek, sınav-imtihan, lisan-dil, müsaade-izin
Sözcükler her zaman kullanıldıkları cümle içerisinde ele alınmalıdır. Tek başına eş anlamlı görünen sözcükler cümle içerisindeki kullanımlarında her zaman birbirlerinin yerini tutmaya bilmektedir. Bu durumu örneklerle açıklamak gerekirse;
Örnek: siyah-kara
- Kara gözlü uzun saçlı bir kızdı.
(kara-siyah ile eş anlamlı)
- Yaşlı kadın, kara talihinden şikayet ediyordu.
(kara, siyah ile eş anlamlı değildir.)
Ak-beyaz
- Saçlarındaki beyazlar her geçen gün artıyordu.
(ak-beyaz ile eş anlamlı)
- Bakkaldan beyaz peynir almayı unutma.
(ak, beyaz ile eş anlamlı değildir.)
- Bir sözcüğün eş anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişebilir.
Örnek: Bu palto bana bol oldu. (geniş anlamında)
Bu yıl bol para kazandın. (çok anlamında)
- Aynı cümlede eş anlamlı sözcüklerin kullanılması gereksiz kullanım sebebi ile anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnekler: Buluş ve icatlar sayesinde yaşamımız kolaylaşıyor.
Toplumsal yardımlarla fakir ve yoksul gençlerin okumasına destek olunmalıdır.
Onun giyim beğeni ve zevkine birçok kişi güveniyor.
Delil ve kanıt yetersizliği yüzünden dosya kapandı.
Saçların düşen ak ve beyazları yüzünden yaşlı gözüküyordu.
Elif, çok bonkör ve cömert bir insan olarak çevresinde tanınıyordu.
Cebinde akrep vardı sanki Ona pinti ve cimri denilmesi boşuna değil.
Üniversite sınavını kazanmak en büyük gayesi ve amacı idi.
Yorumlar
Yorum Gönder